FM 2003/87 - Naalakkersuinikkut tunngavilimmik Namminersornerullutik Oqartussani atorfinitsisisarnerit pillugit apeqquteqaat aallaavigalugu oqallinnissamik siunnersuut. (Per Skaaning, Demokraatit)
4. februar 2003 UPA 2003/87
Naalakkersuinikkut tunngavilimmik Namminersornerullutik Oqartussani atorfinitsisisarnerit pillugit apeqquteqaat aallaavigalugu oqallinnissamik siunnersuut.
(Inatsisartuni Ilaasortaq Per Skaaning, Demokraatit)
Naalakkersuinikkut tunngavilimmik atorfinitsittisarnermut tunngasumik oqallinneq Naalakkersuisut inunnik pingasunnik Siumumut qanittumik attuumassuteqartunik Naminersornerullutik Oqartussat Direktøritut atornitsittigallanerisigut aallartippoq. Taakkunannga pingasunik atorfinitsittinerit massakkut qaangiutereersutut oqaatigineqartariaqarput, oqallinnissamullu matumunnga kalluutsinneqassanatik. Taamaakkaluartorli pisup naalakkersuinikkut attuumassuteqartumik atorfinitsisarnermik atuisarneq pillugu tunngaviusumik isumaliutersornissaq pisariaqalersippaa.
Naalakkersuinikkut tunngasumik atorfinitsittisarneq pisortat tunngaviusumik ingerlatseriaasaanni najoqqutarineqartunut naliginnaasunut akerliuvoq, tassami pisartani atorfilimmik atorfinitsittinermi pineqartup partimut sumut attuumassuteqarnera naliliiniarnermi apeqqutaatitussaanngimmat. Aammattaaq naalakkersuinikkut atorfinitsitsinermi pisortat allaffissornerni arlaannaannulluunniit attuumassuteqanngitsumik sulisussaatitaaneq innarlerneqassaaq, aammalu taakku naalakkersuisut siunnersuisarneri atorfimmi piginnaasat aallaavigalugit ingerlanneqartartussaapput. Periaaseq tamanna ingerlatsiviit ataqqineqartuaannarnerinut, innuttaasullu ingerlatsivinnik tatiginnittuaannarnissaasa qujlakkeerneqarnissaannut peqataaqataasarluni tatiginartuaannarnerannut ilisarnaataasaraluarpoq.
Atorfilittat arlaannaannulluunniit attuumassuteqaratik sulisarnissaat ingerlatiinnarneqartariaqarpoq, taamaasiortoqanngippammi Namminersornerullutik Oqartussat innuttaasunit tatigineqarsinnaanngillat.
Illuatungaatigulli aamma Naalakkersuisup naalakkersuinikkut ilisimasaqarlutillu attuumassuteqarluartunik atorfilinnik pisariaqartitsisinnaanerata iluaqutissartarisinnaasai isiginianngitsoorsinnaanngilagut. Naalakkersuisunut ilaasortaq assigiinngitsorpassuarnik suliassaqartarpoq. Naalakkersuisunut ilaasortat ataasiakkaat Naalakkersuisut sinneri peqatigalugit, naalakkersuinikkut anguniagassanik allartitsillutillu Naalakkersuisoqarfimminni qullersatut atuuttarput. Kisiannili aamma Naalakkersuisunut ilaasortap partimini Inatsisartunut Ilaasortanut, Partiminut, taassuma tunuliaqutaanut tassani qinersisartut ilanngullugit, attaveqaatimi ingerlattuaannarnissaat pisariaqartittarpaa.Kingullermut atatillugu aamma tusagassiutinik attaveqarluarnissap pisariaqartuunera ilaavoq.
Naalakkersuisulli allattoqarfiata suliassat taakku isumagineqarnerannut atatillugu Naalakkersuisuni ilaasortamut qanoq annertutigisumik ikiuussinnaanera (ikiuuttariaqarneralu) killeqartorujussuuvoq. Taamaattumilllu oqartoqarsinnaagunarpoq naammassineqanngitsumik ikiorserneqarnissamik pisariaqartitsisoqartoq. Taamatut pisariaqartitsineq immikkut naalakkersuinikkut siunnersortimik atorfinitsittisinnaanerup akuersissutigineratigut iluarsiiffigineqarsinnaavoq, taassumalu Naalakkersuisup tusagassiutinut attaveqarnera naalakkersuinikkullu siunnersornera ingerlassinnaavaa.
Atorfilittat arlaannaannulluunniit attuumassuteqartuunnginnissaannik, tamanut atuussinnaasuseqarnissaannik atorfimmullu piginnaassuseqartuunissaannik tunngavik siuliani taaneqartoq sanioqqunneqaqqunagu naalakkersuinikkut suliaqartunut immikkut siunnersortit taakku pillugit ersarissunik maleruagassiornissaq pisariaqarpoq. Tassani Finansministeriep 1998-mi isumaliutissiissutaa tunngavingalugu isummersussaanga. Isumaliutissiissut, naalakkersuinikkut immikkut siunnersortinik danskit naalakkersuisuisa atuisarneranni Folketingimit taperserneqartumik tunngaviliisuusoq, naalakkersuinikkut immikkut siunnersortinik atuisarneq pillugu “maleruagassanik” makkuninnga aalajangersaavoq:
1) Immikkut siunnersortit ministereqarfiit allattoqarfiini - taakkuluunniit ingerlatsivimmi ataanni - taamaallaat atorfinitsinneqarsinnaapput.
2) Immikkut siunnersortit aalajangersimasunik atorfilinnut naalakkiisinnaassuseqartinneqartariaqanngillat.
3) Immikkut siunnersortit piffissami killilikkami, isumaqatigiissutigiissutillu naapertorlugit atugassaqartillugit atorfinitsinneqartassapput. (Allatut oqaatigalugu: Naalakkersuisoq tunuarpat immikkut siunnersortip aamma atorfini qimassavaa, red)
4) Immikkut siunnersortinik atorfinitsitsinermi allagarsiisussaatitaanermut piumasaqaatit malinneqartassapput.
Isumaga malillugu piumasaqaatit immikkut naalakkersuinikkut siunnersortinik atorfinitsitsinermi piumasaqaatigissallugit pisariaqarlutillu naleqquttuupput, aamma Kalaallit Nunaannut tunngatillugu.
Piumasaqaatit siuliani taaneqartut aqqutigalugit, ingerlatsivinnut pingaarnertut maleruagassat sanequtinngikkaluarlugit, Naalakkersuisut naalakkersuinikkut tunngasunut siunnersorteqarsinnaanerat qulakkeerneqassaaq, periarfissaq Naalakkersuisunit manna tikillugu periarfissaqarfigineqanngitsoq. Allattoqarfiup partiit arlaannaannulluunniit attuumassuteqartuunnginnissaa suliamullu piginnaasaqartuunissaa innarlerneqassanngillat.
Kalaallit Nunaat USA-junanilu, Tuluit Nunaginagulu Qallunaat Nunaajunngimmat, immikkut naalakkersuinikkut siunnersortit maleruagassat nunatta aningaasaqarniarneranut naapertuussarneqarnissaat pissusissamisuussaaq. Taamaattumik Naalakkersuisoqatigiinni partiit Naalakkersuisuutitallit tamarmik immikkut inummik ataatsimik taamaallaat atorfinitsitsisassasut siunnersuutigaara. Tassunga atatillugu takorloorpara immikkut naalakkersuinikkut siunnersorti Naalakkersuisunit Ilaasortamut partimini siulittaasuusumut atorfilittatut naliginnaasumik atorfinitsinneqartassasoq.
Namminersornerullutik Oqartussat atorfilittaasa pisariaqartumit amerlanerulinnginnissaat anguniarlugu siunnersuutigissavara, immikkut naalakkersuinikkut siunnersorti Naalakkersuisumut allatsi taarserlugu atorfinitsinneqartassasoq. Taamaattorli suliaasat annertummik piumasaqarfiunerannik ersersitsisumik aammalu qaffasissumik piginnaasalinnik atorfinitsitsinissamut periarfissiisoqarsinnaaqqullugu aningaasarsiat qaffanneqarnissaat pisariaqarsinnaavoq. Taamaalilluni atorfilittat amerlinngikkaluarlugit Naalakkersuisut “partiiminnut naalakkersuinikkut attaveqarfiginerata” patajaallisarneqarnissaanut Naalakkersuisut periarfissinneqassapput.
Siuliani saqqummiussat immikkut naalakkersuinikkut siunnersortinut tunngasunik oqallinnermi isummersuutitut isigineqassapput. Oqallinneq sukkulluunnit aallarteqqiinnariaammat isumaqarpunga Inatsisartut maannangaaq pineqartoq pillugu tungaviusumik oqallinnissaat pisariaqartoq. Naalakkersuinikkut immikkut siunnersortinik atuisinnaanerup Inatsisartunit akuersaarneqarnera paasissallugu pingaaruteqarpoq, taamaattoqassappallu tamatumunnga maleruagassat qanoq ittut atuutsinneqassanersut .
Oqallinnissaq qilanaaraara.